تجهيزات، ساختمان و تأسيسات سردخانه

براي احداث سردخانه بايد به نكاتي توجه داشت كه عبارتند از:

1- موقعيت محل سردخانه:

محل سردخانه بايد در مركز منطقه توليد و مجاور راههاي اصلي بوده و راههايي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرند بايد مناسب باشند به طوري كه رفت و آمد وسايل سنگين در فصل‌هاي مختلف سال در آنها امكان‌پذير باشد. زمين سردخانه بايد مستحكم باشد، آب در سطح آن جمع نشود، زه‌كش خوبي داشته باشد و بتواند به راحتي سنگيني ساختمان و تجهيزات را تحمل كند. دسترسي به منابع آب و برق هم در آن آسان باشد.

2- طرح ساختمان:

ساختمان سردخانه بايد طوري طراحي شود كه كليه انبارها به يك راهروي اصلي منتهي شوند. انبارهايي كه به وسيله يك در به انبار ديگر باز مي‌شوند مناسب نيستند. چرا كه ورود و خروج محصولات با مشكل مواجه مي‌شود. در داخل ساختمان انبار نبايد ستون‌هاي زيادي وجود داشته باشد. همچنين قرار دادن پله در جلوي درها مناسب نيست. كف سردخانه بايد هم سطح با راهروهاي اصلي باشد. جنس ديوارها بايد از مواد مقاوم، قابل شستشو و قابل ضدعفوني كردن باشد. موتورخانه بايد در مركز ساختمان قرار گيرد تا لوله‌كشي‌هاي موردنياز به حداقل برسد.

3- اندازه انبار:

اندازة انبارها بستگي دارد به اينكه انبار به چه منظور مورد استفاده قرار مي‌گيرد بايد توجه كنيم كه محصولات و فراورده‌هاي مختلف را نمي‌توان و نبايد با يكديگر انبار نمود حتي گاهي ممكن است ارقام يا واريته‌هاي مختلف يك ميوه و يا يك محصول را در انبارهاي جداگانه نگهداري كرد.

4- ظرفيت سردخانه:

ظرفيت سردخانه در يك منطقه معمولاً با توجه به متوسط توليد در آن ناحيه و همچنين با توجه به آينده‌نگري و ملاحظات زير محاسبه مي‌شود:
1- محصولاتي كه از نظر طبقه‌بندي خيلي بزرگ‌تر يا خيلي كوچك‌تر از حد معمول مي‌باشند براي نگهداري در سردخانه مناسب نيستند.
2- مقدار محصولي كه پيش‌بيني مي‌شود در سال‌هاي آينده در اثر كاشت درختان جديد و يا عوامل ديگر بر توليد منطقه افزوده مي‌شود بايد در محاسبات منظور شود.
3- مقدار محصولي كه بعد از برداشت بلافاصله به فروش مي‌رسد در محاسبات منظور نمي‌گردد.
4- نگهداري محصولات زودرس و همچنين محصولاتي كه داراي كيفيت خوب و مرغوب نيستند در سردخانه مقرون به صرفه نيست.

5- اسكلت سردخانه:

اسكلت سردخانه ممكن است به صورت اسكلت با مصالحي مانند بتون، اسكلت فلزي، بتون آرمه (مخلوط فلز و بتون) و يا به صورت پيش ساخته، ساخته شود.

6- كف سردخانه:

كف سردخانه بايستي داراي زه‌كشي خوب و مناسب باشد و تا عمق 30 سانتيمتري از ريگ و شن پوشيده شده باشد. بر روي شن به ترتيب طبقات زير قرار مي‌گيرند:
1) يك لايه بتون به ضخامت 5 تا 10 سانتيمتر
2) عايق رطوبتي مانند مواد قير اندود
3) عايق حرارتي در دو لايه: انواع متداول عايق حرارتي شامل چوب پنبه، پشم شيشه و پليمرهايي نظير (پلي استايرن و پلي اورتان و ...
4) حدود 10 سانتيمتر لاية بتون: سطح اين لايه بايد لغزنده نباشد.
نحوة قرارگيري لوله‌ها در داخل سردخانه بايد به گونه‌اي باشد كه از يخ‌زدگي و ورود جانوران موذي به داخل سردخانه جلوگيري شود. بايد حدالامكان از نصب كف شوي در اطاق‌هاي سرد اجتناب شود و در صورت ضرورت، دهانة خروجي آن در كف سردخانه بايد درپوش داشته باشد.

7- ديوارها:

ديوارهاي سردخانه با توجه به مسائل فني طرح‌ريزي مي‌شود. ديوار سردخانه از قسمت بيرون به سمت داخل از قسمت‌هاي زير تشكيل مي‌شود:
1) سيمان در صورتي كه ديوار مسطح نباشد مورد نياز است.
2) عايق رطوبتي مثل قير و گوني، مواد پلاستيكي، كاغذ بيتومِن.
3) عايق حرارتي در دو لايه كه معمولاً به صورتي چسبانده مي‌شوند كه درزها بر روي همديگر قرار نگيرند. در صورتي كه عايق حرارتي از نوع پاششي باشد مي‌توان از يك لايه بر روي ديواره سردخانه استفاده كرد.
4) لايه نهايي: ممكن است از نوع سيماني و يا گاهي ممكن است از جنس صفحات گالوانيزه، ورقه‌هاي آلومينيومي، فولاد ضد زنگ و ... باشد. 

8- سقف:

پوشش سقف ممكن است به صورت تخت يا شيب‌دار باشد. به طور كلي پوشش سقف از قسمت بيروني به داخل سردخانه به صورت زير است:
1) سطح صاف كه براي زيرسازي عايق مورد استفاده قرار مي‌گيرد (سيماني يا بتوني)
2) عايق رطوبتي
3) دو يا چند لايه عايق حرارتي
4) لاية نهايي (در صورت لزوم)
در صورتي كه سردخانه داراي سقف كاذب باشد، براي جلوگيري از تقطير آب و كاهش درجه حرارت تهويه فضاي بالاي سقف كاذب (فضاي بين سقف كاذب و سقف اصلي) ضروري است.

9- در ورود و خروج سردخانه:

در سردخانه بايد با حجم كالاي موجود در داخل سردخانه، نوع كالايي كه در سردخانه نگهداري مي‌شود و روش حمل و نقل كالا متناسب باشد. معمولاً براي رفت و آمد ليفت تراك‌ها اندازه‌اي حدود 5/2×6/1 متر تعيين شده است. به طور كلي در سردخانه بايد داراي خصوصيات زير باشد:
- از موادي كه محل مناسبي براي رشد و نمو باكتري‌ها، حشرات و جانوران موذي مي‌باشند نبايد براي ساختن در به كار برده شوند.
- چهارچوب و در بايد كاملاً هوا بندي شده باشند.
- بدنة در بايد عايق بوده و داراي روكش محافظ رطوبت باشد.
- بهتر است در سردخانه به طور اتوماتيك باز و بسته شود.
- در مورد سردخانه‌هاي تجاري در ورودي نبايد مستقيماً با محيط خارج تماس پيدا كند. لازم است فضاي بسته‌اي در جلوي آن تعبيه شود.
- در سردخانه‌هايي كه براي مدت زمان زيادي باز مي‌مانند بهتر است داراي پردة هوا باشند.