از اهميت آب تا توليد آبسردكن آني

آب آنچنان براي بدن مهم است كه بر غذا اولويت دارد. در واقع يك فرد ميانسال با وزن نرمال مي تواند تا 30 روز بدون غذا سر كند. اما همين شخص نمي تواند بيش از 72 ساعت بدون آب دوام بياورد.

اين نكته اهميت آب را در زندگي روزمره روشن مي نمايد. از همين روي ،امكان دسترسي آسان به آب آشاميدني سالم، بهداشتي و گوارا از خدمات عمومي اوليه ايست كه در اماكن عمومي لازم مي نمايد. و بستر سازي مناسب جهت ارائه اين گونه خدمات از وظايف اوليه سازمانها ، ارگان ها و متوليان اماكن عمومي پر تردد مي باشد تا علاوه بر ايجاد محيط اداري استاندارد براي كاركنان و كارمندان بتوانند رضايت ارباب رجوع را جلب نموده باشند.
خوشبختانه در كشور ما توزيع آب آشاميدني جهت مصرف عمومي سابقه اي دراز دارد. در واقع سقاخانه ها كه معمولا وقفي بوده و در اماكن مذهبي ايجاد مي گرديد از مهمترين و مورد توجه ترين پديده هاي تاريخي- مردم شناسي محسوب مي شود. با پيشرفت تكنولوژي نياز به شيوه هاي بهداشتي و كار آمد در ارائه آب گوارا احساس شد. از طرفي با رشد جمعيت و ايجاد محيط هاي پر تراكم شهري دستگاههاي آبسردكن كه قادر به تامين آب خنك مورد نياز باشد وارد عرصه خدمت به بشر گرديد.
قريب به نيم قرن پيش اولين دستگاههاي آبسردكن ايراني توليد گرديد، كه تا به امروز توليد آن با همان سيستم قديمي ادامه دارد. با توجه به گستردگي مناطق گرم و خشك در كشور، توليد و عرضه اين دستگاهها با استقبال بي نظيري روبرو گرديد. اما از طرفي سهولت ساخت دستگاه و عدم نظارت بر ساخت محصول باعث شد تا بازار مملو ازانواع بي كيفيت آبسردكن گردد. كه علاوه بر عدم رعايت بهداشت با توجه به اجتماع آلودگيها در مخزن آن به مصرف انرژي بي رويه نيز بپردازند. باري مشكل بزرگ سيستم هاي اوليه اين بود كه با افزايش تعدد نفرات در استفاده از آبسردكن، دستگاهها رفته رفته آب گرم ارائه مي دادند كه البته اين معضل حتي با افزايش توان برودتي سيستم - و در پي آن مصرف برق بي رويه- هنوز گريبانگير اين دستگاههاي قديمي مي باشد.

با توجه به بهاي اندك انرژي براي بخش مصارف عمومي و دولتي در ايران خريداران اين دستگاهها كه اغلب سازمان ها و ارگان هاي دولتي هستند. كوچكترين اهميتي براي بحث مصرف انرژي اين دستگاهها قائل نمي باشند. از طرفي وزارت محترم نيرو ، شركت توانير و سازمان بهره وري انرژي ايران كه در واقع متولي امر بهينه سازي در مصرف برق است  نيز تا به امروز در راه حمايت از اين محصول كوچكترين گامي بر نداشته اند.
در اين ميان اختراع و توليد انبوه آبسردكن آني با مصرف انرژي 7/1 برابر دستگاههاي قديمي تحولي مهم در امر اصلاح الگوي مصرف اين دستگاهها به حساب مي آيد. آبسردكن آني ، آب را به صورت لحظه اي خنك كرده و مخزن آب آشاميدني ندارد. در مقابل اين دستگاه مجهز به يك نوع سيستم ذخيره و بازيابي انرژي مي باشد كه قادر است مقدار انرژي لازم جهت خنك كردن آب آشاميدني را در خود ذخيره نمايد به عبارت ساده تر اين دستگاهها در طول شب و ساعات كم رفت و آمد – كه همان زمان كم باري شبكه برق مي باشد- به توليد يخ مي پردازند و در طول روز از آب و يخ پديد آمده جهت خنك كردن آب آشاميدني بهره مي برند. عمليات سرمايش آب مصرفي در سيستم تبادل دستگاه به انجام مي رسد. بر خلاف آبسردكنهاي قديمي، چون اين دستگاهها هميشه مقداري از انرژي برودتي را به صورت ذخيره يخ در خود دارند هيچگاه آب گرم تحويل نمي دهند.
آبسردكن آني در سال 1386 اختراع و ثبت گرديده است در همان سال اولين نمونه از آن در ايستگاه راه آهن تهران نصب گرديد كه هنوز در حال خدمت رساني به هموطنان عزيز مي باشد. پس از آن با توجه به اينكه اين دستگاه تنها دستگاهي مي باشد كه با توجه به حجم بالاي آب مصرفي در اماكن پرتردد نظير راه آهن قادر به پاسخگويي است تعداد بيشتري از اين دستگاهها در ايستگاههاي مختلف راه آهن كشوري ، مترو تهران، پايانه هاي تهران و ... نصب گرديد. دو سال بعد جهت تامين نياز به آبسردكن هاي كوچكتر دستگاه آبسردكن آني با ظرفيت و ابعاد كوچكتر طراحي و ساخته شد. كه مدارس خوزستان از جمله اماكني بود كه اين دستگاهها در آن به بوته آزمايش كشيده شد و سربلند بيرون آمد. در سال 1389 با توجه به رويكرد اماكن عمومي به طراحي داخلي مدرن، سعي شد تغييراتي در شكل ظاهري دستگاه آبسردكن صورت پذيرد تا علاوه بر لحاظ مسائل ارگونوميك ، درخور اماكن عمومي با طراحي مدرن باشد.از طرفي امسال دستگاه آبسردكن آني براي اولين بار در مدل 2 شير عرضه شد تا طيف وسيعتري از آن بهره برده و آب آشاميدني بهداشتي در اماكن كم ترددتر نيز دردسترس مردم قرار گيرد.  استفاده از پليمرها به صورت پنل يكپارچه  در بدنه ،علاوه بر زيبايي ظاهردستگاههاي جديد، مزاياي ذيل را در بر دارد:
- ضد زنگ زدگي ، ضد خوردگي و ضد پوسيدگي
- با حذف درزها و شكافها عمليات تميزكاري دستگاه به سهولت و دقت امكان پذير مي باشد.  در عين حال  سطح صيقلي و براق پليمرنيز اين امر را تسهيل مي نمايد
- با پرهيز از گوشه هاي تيز و برنده در بدنه آبخوري، لباس و وسايل همراه به آن گير نمي كند.
- پليمرمورد استفاده ، بسيار نرم و انعطاف پذير مي باشد. در صورت برخورد تصادفي يا عمدي، به فرد  و دستگاه آسيبي وارد نمي آيد.
- عايق بودن كامل بدنه سبب شده است اين محصول بهترين گزينه جهت استفاده در استخر و فضاهاي مرطوب باشد. به اين ترتيب خطرات ناشي از اتصالات برق در دستگاه به صفر مي رسد.
علاوه بر آن الزامات ارگونوميك (Ergonomics) ديگر طرح نظير ارتفاع شير ، سطح آبريز ، شيب آبريز و فواصل كافي شيرها و... در نظر گرفته شده است.
پيكسايي:
ميزان نياز به انرژي برق در ساعات مختلف روز متفاوت است. براي مثال در فصول گرم سال مابين ساعات 15-11 با توجه به تعداد بسيار زياد دستگاههاي اسپليت در بخش مصرف كنندگان اداري بيشينه يا پيك مصرف برق رخ مي دهد؛ كه حاصل آن تجربه قطع برق در اين ساعات است. در مقابل در ساعات پس ازنيمه شب كمترين نياز به مصرف برق وجود دارد.
شايان ذكر است نيروگاهها متناسب با نياز مصرف ، به توليد برق مي پردازند . همانطور كه گفته شد ميزان اين نياز در ساعات مختلف شبانه روز متفاوت است از طرفي واحد هاي نيروگاهي را نمي توان خاموش نمود زيرا پس از استارت مجدد ، حدود 24 ساعت طول مي كشد تا آن واحد به بيشترين راندمان توليد برسد. لذا نيروگاه جهت تامين ميزان برقي كه در ساعات ظهر نياز دارد، شبانه روزي به مصرف سوخت مي پردازد اما ميزان برق توليدي هميشه يكسان نيست. براي مثال در ساعات پس از نيمه شب اكثر واحد هاي نيروگاهها سوخت مي سوزاند تا فقط روشن بماند تا در ظهر فردا عند اللزوم در مدار توليد قرار گيرد. احداث نيروگاههاي جديد نيز جهت تامين برق در ساعات اوج مصرف صورت مي پذيرد زيرا در ساعات ديگر در صورت نيازبه برق مي توان ازواحد هاي آماده به توليد بهره برد.
از اين روي ساليان درازيست كه توليد كنندگان برق سعي دارند مصرف كنندگان را به كاهش مصرف در ساعات اوج مصرف برق تشويق نمايند تا علاوه بر جلوگيري از خاموشي در اين ساعات از احداث نيروگاههاي جديد اجتناب شود.
در كشور ما نيز در همين راستا تبليغات گسترده اي صورت پذيرفت. و حتي در سال گذشته در جهت كاهش پيك، سرمايه گذاري عظيمي در بخش توليد و توزيع لامپهاي كم مصرف انجام شد. قابل توجه است اگرچه به ظاهر لامپ كم مصرف با قيمت پايينتر به دست مردم رسيد اما وزارت نيرو نيز زين ميان از منافع هنگفتي بهره برد. و در واقع از احداث نيروگاههاي بيشتر جلوگيري به عمل آمد. اما با توجه به روند رو به گسترش استفاده از دستگاههاي تهويه مطبوع انبساط مستقيم دو تكه يا اسپليت -كه از مصرف برق بالايي برخوردارند - اين بار پيك مصرف به ساعات 15-11 انتقال يافت . گواه اين امر بيانات مدير عامل شركت توانير است مبني بر عزم اين شركت در كاهش 2000 مگاوات از اوج تقاضاي مصرف برق مي باشد. با توجه به اينكه اين ساعات در اوج روشنايي روز قرار دارد در كل كشور تعداد لامپ هاي روشن بسيار اندك است و حتي با خاموش كردن همه آنها نمي توان به رقم بالايي از پيكسايي دست يافت فلذا استراتژي توزيع لامپ كم مصرف يارانه اي كه در سال گذشته توسط وزارت نيرو اتخاذ گرديد در اين برحه از زمان كاملا ناكارآمد مي باشد.
اما با اندكي دقت متوجه مي شويم امسال زمان پيك مصرف برق با زمان پيك مصرف آب خنك در اماكن مختلف هم پوشاني دارد. به عبارت ديگر در ساعات اوج مصرف برق آبسردكنها با تمام قوا در حال مصرف بي رويه انرژي برق هستند. با توجه به تعداد بسيار زياد اين دستگاهها  در كل كشوراز جمله دستگاههاي مستقر در بيش از 400 هزار مسجد و ابقاع متبركه با  تعويض تنها  250هزار دستگاه آبسردكن قديمي با آبسردكن آني آدمك مي توان به كليه اهداف تعيين شده توسط شركت توانير در جهت كاهش بار در ساعات پيك دست يافت. كه اين امر تنها با پيگيري و حمايت شركت محترم توانير و سازمان بهره وري انرژي ايران محقق مي گردد.